<strong>التلطف</strong> <strong>بالقول</strong> <strong>والعمل</strong><strong> ..</strong>
<strong>ونبذ</strong> <strong>الحدة</strong> <strong>والغلظة</strong> <strong>في</strong> <strong>المعاملة</strong><strong> ..</strong>
<strong>من محاسن الأخلاق </strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>ليس</strong> <strong>على</strong> <strong>حساب</strong> <strong>الحق</strong><strong> ..</strong>
<strong>فذلك</strong> <strong>أمرٌ</strong> <strong>يشين</strong> <strong>الخلق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>منهيٌ</strong> <strong>عنه</strong> <strong>في</strong> <strong>الإسلام</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>بعض</strong> <strong>الناس</strong> <strong>يخلطون</strong> <strong>بين</strong> <strong>اللطف</strong> <strong>والمداهنة</strong><strong> ..</strong>
<strong>فيبالغون</strong> <strong>في</strong> <strong>لطفهم</strong> <strong>في</strong> <strong>بعض</strong> <strong>المواقف</strong> <strong>الحياتية</strong><strong> ..</strong>
<strong>ليكسبوا</strong> <strong>ود</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong> <strong>وميلهم</strong> <strong>إلى</strong> <strong>جانبهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>فيخرجهم</strong> <strong>ذلك</strong> <strong>من</strong> <strong>حيز</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>المشروعة</strong><strong> ..</strong>
<strong>إلى</strong> <strong>نطاق</strong> <strong>المداهنة</strong> <strong>الممقوتة</strong><strong> ..</strong>
<strong>مع</strong> <strong>أنهم</strong> <strong>يشعرون</strong> <strong>في</strong> <strong>قرارتهم</strong> <strong>خطأ</strong> <strong>سلوكهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>وكان</strong> <strong>الأولى</strong> <strong>بهم</strong> <strong>اتباع</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>النصح</strong> <strong>والإرشاد</strong><strong> ..</strong>
<strong>فرب</strong> <strong>نصيحة</strong> <strong>تفيد</strong> <strong>وتصلح</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تفسد</strong> <strong>قضية</strong><strong> ..</strong>
<strong>ويضيع</strong> <strong>حق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وينتصر</strong> <strong>باطل</strong><strong> ..</strong>
<strong>بسبب</strong> <strong>المداهنة</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>معنى</strong> <strong>المداهنة</strong><strong> ~</strong>
<strong>المداهنة</strong><strong> : </strong><strong>مأخوذة</strong> <strong>من</strong> <strong>الدهان،</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>الذي</strong> <strong>يظهر</strong> <strong>على</strong> <strong>الشيء</strong> <strong>ويستر</strong> <strong>باطنه</strong><strong> ..</strong>
<strong>كمعاشرة</strong> <strong>الفاسق،</strong> <strong>وإظهار</strong> <strong>الرضا</strong> <strong>بما</strong> <strong>هو</strong> <strong>فيه</strong> <strong>من</strong> <strong>غير</strong> <strong>إنكار</strong><strong>عليه،</strong>
<strong>وهي</strong> <strong>محرمة</strong> <strong>منهي</strong> <strong>عنها</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>معنى</strong> <strong>المداراة</strong><strong> ~</strong>
<strong>مصدر</strong> <strong>دَارَى</strong><strong> ..</strong>
<strong>يريد</strong> <strong>مداراته</strong><strong> : </strong><strong>أي</strong> <strong>ملاطفته</strong> <strong>وملاينته</strong> <strong>أو</strong> <strong>مخاتلته</strong>
<strong>وحقيقة</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>كما</strong> <strong>عرفها</strong> <strong>أهل</strong> <strong>العلم</strong><strong>: </strong>
<strong>هي</strong> <strong>التلطف</strong> <strong>في</strong> <strong>المعاملة</strong> <strong>ومحاذرة</strong> <strong>إثارة</strong> <strong>سخط</strong> <strong>الناس</strong>
<strong>بقصد</strong> <strong>جلب</strong> <strong>مصلحة</strong> <strong>شرعية</strong> <strong>أو</strong> <strong>دفع</strong> <strong>مفسدة</strong> <strong>شرعية</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تكون</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>بالقول</strong> <strong>كلين</strong> <strong>الكلام</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تكون</strong> <strong>بالفعل</strong> <strong>كالهبة</strong> <strong>والهدية</strong> <strong>وسائر</strong> <strong>ألوان</strong> <strong>الإحسان</strong>
<strong>وهي</strong> <strong>مشروعة</strong> <strong>مستحسنة</strong><strong> ..</strong>
<strong>إذا</strong> <strong>لم</strong> <strong>يترتب</strong> <strong>عليها</strong> <strong>تفويت</strong> <strong>مصلحة</strong> <strong>شرعية</strong><strong>..</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تصبح</strong> <strong>واجبة</strong> <strong>إذا</strong> <strong>ترتب</strong> <strong>على</strong> <strong>تركها</strong> <strong>مفسدة</strong>
<strong>من</strong> <strong>ردة</strong> <strong>أو</strong> <strong>فسق</strong> <strong>أو</strong> <strong>ظلم</strong> <strong>مسلم</strong> <strong>أو</strong> <strong>نحو</strong> <strong>ذلك</strong><strong>.</strong>
<strong>:</strong>
<strong>في</strong> <strong>كثير</strong> <strong>من</strong> <strong>الأحيان</strong> <strong>نرى</strong> <strong>أصحاب</strong> <strong>الضلال</strong><strong> ..</strong>
<strong>يجرون</strong> <strong>وراء</strong> <strong>أهل</strong> <strong>الحق</strong> <strong>مداهنين</strong> <strong>طامعين</strong> <strong>في</strong> <strong>كسبهم</strong><strong>واستجابتهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>حتى</strong> <strong>الرسول</strong> <strong>الكريم</strong> <strong>صلى</strong> <strong>الله</strong> <strong>عليه</strong> <strong>وسلم</strong> <strong>لم</strong> <strong>يسلم</strong><strong> ..</strong>
<strong>من</strong> <strong>مداهنة</strong> <strong>الكفار</strong> <strong>له</strong><strong> .. </strong><strong>وترغيبهم</strong> <strong>إياه</strong> <strong>،</strong> <strong>وإغراءه</strong> <strong>ليميل</strong> <strong>عن</strong><strong>الحق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وتمنوا</strong> <strong>استجابته</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>ودوا</strong> <strong>لو</strong> <strong>تدهن</strong> <strong>فيدهنون</strong><strong> ) ..</strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>أنّى</strong> <strong>لهم</strong> <strong>ذلك</strong> <strong>وقد</strong> <strong>عصمه</strong> <strong>الله</strong> <strong>عن</strong> <strong>الباطل</strong> <strong>وثبته</strong> <strong>على</strong> <strong>الحق</strong><strong>..</strong><strong>؟</strong><strong>!</strong>
<strong>:</strong>
<strong>كذلك</strong> <strong>على</strong> <strong>كل</strong> <strong>من</strong> <strong>يدعو</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong> <strong>ويرشدهم</strong> <strong>إلى</strong> <strong>السبيل</strong> <strong>القويم</strong><strong> ..</strong>
<strong>أن</strong> <strong>يلتزم</strong> <strong>أسلوب</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>واللطف</strong> <strong>في</strong> <strong>الدعوة</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>ادع</strong> <strong>إلى</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>ربك</strong> <strong>بالحكمة</strong> <strong>والموعظة</strong> <strong>الحسنة</strong><strong> )</strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>لا</strong> <strong>يتنازل</strong> <strong>عن</strong> <strong>ثوابت</strong> <strong>الدين</strong> <strong>ثم</strong> <strong>يوهم</strong> <strong>نفسه</strong> <strong>بأنه</strong><strong> ..</strong>
<strong>يسلك</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>التلطف</strong> <strong>والملاينة</strong> <strong>لحكمة</strong> <strong>وأمر</strong><strong> ..</strong><strong>وللتحبب</strong><strong>والترغيب</strong><strong> !</strong>
<strong>فهذا</strong> <strong>ميل</strong> <strong>صريح</strong> <strong>إلى</strong> <strong>الباطل</strong> <strong>،</strong> <strong>ومداهنة</strong> <strong>مذمومة</strong> <strong>وخروج</strong> <strong>عن</strong><strong>الحق</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>سلوك</strong> <strong>محرم</strong><strong> ..</strong><strong>مهما</strong> <strong>كانت</strong> <strong>الأسباب</strong><strong> ..!</strong>
<strong>يقول</strong> <strong>الرسول</strong> <strong>الكريم</strong> <strong>صلى</strong> <strong>الله</strong> <strong>عليه</strong> <strong>وسلم</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>من</strong> <strong>التمس</strong> <strong>رضا</strong> <strong>الله</strong> <strong>بسخط</strong> <strong>الناس</strong> <strong>كفاه</strong> <strong>الله</strong> <strong>مؤونة</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong>
<strong>ومن</strong> <strong>التمس</strong> <strong>رضا</strong> <strong>الناس</strong> <strong>بسخط</strong> <strong>الله</strong> <strong>،</strong> <strong>وكله</strong> <strong>الله</strong> <strong>إلى</strong> <strong>الناس</strong><strong> ).</strong>
<strong>:</strong>
<strong>يروى </strong><strong>~</strong>
<strong>عن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>العباس</strong> <strong>بن</strong> <strong>سعيد</strong> <strong>المروزي</strong> <strong>قال</strong><strong>: </strong>
<strong>لما</strong> <strong>جلس</strong> <strong>المتوكل</strong> <strong>دخل</strong> <strong>عليه</strong> <strong>عبد</strong> <strong>العزيز</strong> <strong>بن</strong> <strong>يحيى</strong> <strong>المكي</strong> <strong>فقال</strong><strong>: </strong>
<strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>ما</strong> <strong>رؤي</strong> <strong>أعجب</strong> <strong>من</strong> <strong>أمر</strong> <strong>الواثق،</strong>
<strong>قتل</strong><strong> ( </strong><strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر</strong><strong>)</strong> <strong>..</strong>
<strong>وكان</strong> <strong>لسانه</strong> <strong>يقرأ</strong> <strong>القرآن</strong> <strong>إلى</strong> <strong>أن</strong> <strong>دفن</strong><strong>. </strong>
<strong>فساء</strong> <strong>المتوكل</strong> <strong>ماسمعه</strong> <strong>في</strong> <strong>أخيه</strong><strong> ..</strong>
<strong>:</strong>
<strong>وبينما هو في مجلسه إذ</strong> <strong>دخل</strong> <strong>عليه </strong><strong>(</strong> <strong>محمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>عبد</strong> <strong>الله</strong><strong>الزيات </strong><strong>)</strong>
<strong>فقال</strong> <strong>له</strong> <strong>المتوكل</strong><strong> : </strong><strong>يامحمد</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين.... </strong><strong>[</strong> <strong>أحرقني</strong> <strong>الله</strong> <strong>بالنار</strong> <strong>]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>كان</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق</strong><strong> .. ..</strong><strong>إلا</strong> <strong>كافراً،</strong>
<strong>....</strong>
<strong>ودخل</strong> <strong>عليه</strong><strong> ( </strong><strong>هرثمة</strong><strong> )</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>هرثمة،</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين.... </strong><strong>[</strong> <strong>قطعني</strong> <strong>الله</strong> <strong>إربا</strong> <strong>إربا</strong><strong> ]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق....</strong> <strong>إلا</strong> <strong>كافراً،</strong>
<strong>....</strong>
<strong>ثم دخل </strong> <strong>عليه</strong><strong> ( </strong><strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>داؤود </strong><strong>)</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong><strong> ... [</strong><strong>ضربني</strong> <strong>الله</strong> <strong>بالفالج</strong><strong>]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق</strong><strong> ....</strong><strong>إلا</strong> <strong>كافراً</strong>
<strong>:</strong>
<strong>قال</strong> <strong>المتوكل</strong><strong>: </strong>
<strong>فأما</strong> <strong>بن</strong> <strong>الزيات</strong> <strong>فأنا...</strong> <strong>أحرقته</strong> <strong>بالنار،</strong>
<strong>وأما</strong> <strong>هرثمة</strong> <strong>فإنه</strong> <strong>هرب</strong> <strong>وتبدى</strong> <strong>واجتاز</strong> <strong>بقبيلة</strong> <strong>خزاعة</strong>
<strong>فعرفه</strong> <strong>رجل</strong> <strong>في</strong> <strong>الحي</strong> <strong>فقال</strong><strong>: </strong>
<strong>يا</strong> <strong>معشر</strong> <strong>خزاعة</strong> <strong>هذا</strong> <strong>الذي</strong> <strong>قتل</strong> <strong>ابن</strong> <strong>عمكم</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر</strong>
<strong>فقطعوه</strong> <strong>إرباً</strong> <strong>إربا،</strong>
<strong>وأما</strong> <strong>ابن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>داؤود</strong> <strong>فقد</strong> <strong>سجنه</strong> <strong>الله</strong> <strong>في</strong> <strong>جلده</strong><strong> ( </strong><strong>أصيب</strong> <strong>بالفالج</strong><strong> ).</strong>
<strong>وذلك</strong> <strong>جزاء</strong> <strong>عادل</strong> <strong>للمداهنين</strong> <strong>دعوه</strong> <strong>على</strong> <strong>أنفسهم</strong><strong> .. </strong><strong>فكان</strong>
حديث الروح
<strong>ونبذ</strong> <strong>الحدة</strong> <strong>والغلظة</strong> <strong>في</strong> <strong>المعاملة</strong><strong> ..</strong>
<strong>من محاسن الأخلاق </strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>ليس</strong> <strong>على</strong> <strong>حساب</strong> <strong>الحق</strong><strong> ..</strong>
<strong>فذلك</strong> <strong>أمرٌ</strong> <strong>يشين</strong> <strong>الخلق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>منهيٌ</strong> <strong>عنه</strong> <strong>في</strong> <strong>الإسلام</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>بعض</strong> <strong>الناس</strong> <strong>يخلطون</strong> <strong>بين</strong> <strong>اللطف</strong> <strong>والمداهنة</strong><strong> ..</strong>
<strong>فيبالغون</strong> <strong>في</strong> <strong>لطفهم</strong> <strong>في</strong> <strong>بعض</strong> <strong>المواقف</strong> <strong>الحياتية</strong><strong> ..</strong>
<strong>ليكسبوا</strong> <strong>ود</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong> <strong>وميلهم</strong> <strong>إلى</strong> <strong>جانبهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>فيخرجهم</strong> <strong>ذلك</strong> <strong>من</strong> <strong>حيز</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>المشروعة</strong><strong> ..</strong>
<strong>إلى</strong> <strong>نطاق</strong> <strong>المداهنة</strong> <strong>الممقوتة</strong><strong> ..</strong>
<strong>مع</strong> <strong>أنهم</strong> <strong>يشعرون</strong> <strong>في</strong> <strong>قرارتهم</strong> <strong>خطأ</strong> <strong>سلوكهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>وكان</strong> <strong>الأولى</strong> <strong>بهم</strong> <strong>اتباع</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>النصح</strong> <strong>والإرشاد</strong><strong> ..</strong>
<strong>فرب</strong> <strong>نصيحة</strong> <strong>تفيد</strong> <strong>وتصلح</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تفسد</strong> <strong>قضية</strong><strong> ..</strong>
<strong>ويضيع</strong> <strong>حق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وينتصر</strong> <strong>باطل</strong><strong> ..</strong>
<strong>بسبب</strong> <strong>المداهنة</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>معنى</strong> <strong>المداهنة</strong><strong> ~</strong>
<strong>المداهنة</strong><strong> : </strong><strong>مأخوذة</strong> <strong>من</strong> <strong>الدهان،</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>الذي</strong> <strong>يظهر</strong> <strong>على</strong> <strong>الشيء</strong> <strong>ويستر</strong> <strong>باطنه</strong><strong> ..</strong>
<strong>كمعاشرة</strong> <strong>الفاسق،</strong> <strong>وإظهار</strong> <strong>الرضا</strong> <strong>بما</strong> <strong>هو</strong> <strong>فيه</strong> <strong>من</strong> <strong>غير</strong> <strong>إنكار</strong><strong>عليه،</strong>
<strong>وهي</strong> <strong>محرمة</strong> <strong>منهي</strong> <strong>عنها</strong><strong> .</strong>
<strong>:</strong>
<strong>معنى</strong> <strong>المداراة</strong><strong> ~</strong>
<strong>مصدر</strong> <strong>دَارَى</strong><strong> ..</strong>
<strong>يريد</strong> <strong>مداراته</strong><strong> : </strong><strong>أي</strong> <strong>ملاطفته</strong> <strong>وملاينته</strong> <strong>أو</strong> <strong>مخاتلته</strong>
<strong>وحقيقة</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>كما</strong> <strong>عرفها</strong> <strong>أهل</strong> <strong>العلم</strong><strong>: </strong>
<strong>هي</strong> <strong>التلطف</strong> <strong>في</strong> <strong>المعاملة</strong> <strong>ومحاذرة</strong> <strong>إثارة</strong> <strong>سخط</strong> <strong>الناس</strong>
<strong>بقصد</strong> <strong>جلب</strong> <strong>مصلحة</strong> <strong>شرعية</strong> <strong>أو</strong> <strong>دفع</strong> <strong>مفسدة</strong> <strong>شرعية</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تكون</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>بالقول</strong> <strong>كلين</strong> <strong>الكلام</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تكون</strong> <strong>بالفعل</strong> <strong>كالهبة</strong> <strong>والهدية</strong> <strong>وسائر</strong> <strong>ألوان</strong> <strong>الإحسان</strong>
<strong>وهي</strong> <strong>مشروعة</strong> <strong>مستحسنة</strong><strong> ..</strong>
<strong>إذا</strong> <strong>لم</strong> <strong>يترتب</strong> <strong>عليها</strong> <strong>تفويت</strong> <strong>مصلحة</strong> <strong>شرعية</strong><strong>..</strong>
<strong>وقد</strong> <strong>تصبح</strong> <strong>واجبة</strong> <strong>إذا</strong> <strong>ترتب</strong> <strong>على</strong> <strong>تركها</strong> <strong>مفسدة</strong>
<strong>من</strong> <strong>ردة</strong> <strong>أو</strong> <strong>فسق</strong> <strong>أو</strong> <strong>ظلم</strong> <strong>مسلم</strong> <strong>أو</strong> <strong>نحو</strong> <strong>ذلك</strong><strong>.</strong>
<strong>:</strong>
<strong>في</strong> <strong>كثير</strong> <strong>من</strong> <strong>الأحيان</strong> <strong>نرى</strong> <strong>أصحاب</strong> <strong>الضلال</strong><strong> ..</strong>
<strong>يجرون</strong> <strong>وراء</strong> <strong>أهل</strong> <strong>الحق</strong> <strong>مداهنين</strong> <strong>طامعين</strong> <strong>في</strong> <strong>كسبهم</strong><strong>واستجابتهم</strong><strong> ..</strong>
<strong>حتى</strong> <strong>الرسول</strong> <strong>الكريم</strong> <strong>صلى</strong> <strong>الله</strong> <strong>عليه</strong> <strong>وسلم</strong> <strong>لم</strong> <strong>يسلم</strong><strong> ..</strong>
<strong>من</strong> <strong>مداهنة</strong> <strong>الكفار</strong> <strong>له</strong><strong> .. </strong><strong>وترغيبهم</strong> <strong>إياه</strong> <strong>،</strong> <strong>وإغراءه</strong> <strong>ليميل</strong> <strong>عن</strong><strong>الحق</strong><strong> ..</strong>
<strong>وتمنوا</strong> <strong>استجابته</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>ودوا</strong> <strong>لو</strong> <strong>تدهن</strong> <strong>فيدهنون</strong><strong> ) ..</strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>أنّى</strong> <strong>لهم</strong> <strong>ذلك</strong> <strong>وقد</strong> <strong>عصمه</strong> <strong>الله</strong> <strong>عن</strong> <strong>الباطل</strong> <strong>وثبته</strong> <strong>على</strong> <strong>الحق</strong><strong>..</strong><strong>؟</strong><strong>!</strong>
<strong>:</strong>
<strong>كذلك</strong> <strong>على</strong> <strong>كل</strong> <strong>من</strong> <strong>يدعو</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong> <strong>ويرشدهم</strong> <strong>إلى</strong> <strong>السبيل</strong> <strong>القويم</strong><strong> ..</strong>
<strong>أن</strong> <strong>يلتزم</strong> <strong>أسلوب</strong> <strong>المداراة</strong> <strong>واللطف</strong> <strong>في</strong> <strong>الدعوة</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>ادع</strong> <strong>إلى</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>ربك</strong> <strong>بالحكمة</strong> <strong>والموعظة</strong> <strong>الحسنة</strong><strong> )</strong>
<strong>ولكن</strong> <strong>لا</strong> <strong>يتنازل</strong> <strong>عن</strong> <strong>ثوابت</strong> <strong>الدين</strong> <strong>ثم</strong> <strong>يوهم</strong> <strong>نفسه</strong> <strong>بأنه</strong><strong> ..</strong>
<strong>يسلك</strong> <strong>سبيل</strong> <strong>التلطف</strong> <strong>والملاينة</strong> <strong>لحكمة</strong> <strong>وأمر</strong><strong> ..</strong><strong>وللتحبب</strong><strong>والترغيب</strong><strong> !</strong>
<strong>فهذا</strong> <strong>ميل</strong> <strong>صريح</strong> <strong>إلى</strong> <strong>الباطل</strong> <strong>،</strong> <strong>ومداهنة</strong> <strong>مذمومة</strong> <strong>وخروج</strong> <strong>عن</strong><strong>الحق</strong>
<strong>وهو</strong> <strong>سلوك</strong> <strong>محرم</strong><strong> ..</strong><strong>مهما</strong> <strong>كانت</strong> <strong>الأسباب</strong><strong> ..!</strong>
<strong>يقول</strong> <strong>الرسول</strong> <strong>الكريم</strong> <strong>صلى</strong> <strong>الله</strong> <strong>عليه</strong> <strong>وسلم</strong><strong> :</strong>
<strong>( </strong><strong>من</strong> <strong>التمس</strong> <strong>رضا</strong> <strong>الله</strong> <strong>بسخط</strong> <strong>الناس</strong> <strong>كفاه</strong> <strong>الله</strong> <strong>مؤونة</strong> <strong>الناس</strong> <strong>،</strong>
<strong>ومن</strong> <strong>التمس</strong> <strong>رضا</strong> <strong>الناس</strong> <strong>بسخط</strong> <strong>الله</strong> <strong>،</strong> <strong>وكله</strong> <strong>الله</strong> <strong>إلى</strong> <strong>الناس</strong><strong> ).</strong>
<strong>:</strong>
<strong>يروى </strong><strong>~</strong>
<strong>عن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>العباس</strong> <strong>بن</strong> <strong>سعيد</strong> <strong>المروزي</strong> <strong>قال</strong><strong>: </strong>
<strong>لما</strong> <strong>جلس</strong> <strong>المتوكل</strong> <strong>دخل</strong> <strong>عليه</strong> <strong>عبد</strong> <strong>العزيز</strong> <strong>بن</strong> <strong>يحيى</strong> <strong>المكي</strong> <strong>فقال</strong><strong>: </strong>
<strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>ما</strong> <strong>رؤي</strong> <strong>أعجب</strong> <strong>من</strong> <strong>أمر</strong> <strong>الواثق،</strong>
<strong>قتل</strong><strong> ( </strong><strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر</strong><strong>)</strong> <strong>..</strong>
<strong>وكان</strong> <strong>لسانه</strong> <strong>يقرأ</strong> <strong>القرآن</strong> <strong>إلى</strong> <strong>أن</strong> <strong>دفن</strong><strong>. </strong>
<strong>فساء</strong> <strong>المتوكل</strong> <strong>ماسمعه</strong> <strong>في</strong> <strong>أخيه</strong><strong> ..</strong>
<strong>:</strong>
<strong>وبينما هو في مجلسه إذ</strong> <strong>دخل</strong> <strong>عليه </strong><strong>(</strong> <strong>محمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>عبد</strong> <strong>الله</strong><strong>الزيات </strong><strong>)</strong>
<strong>فقال</strong> <strong>له</strong> <strong>المتوكل</strong><strong> : </strong><strong>يامحمد</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين.... </strong><strong>[</strong> <strong>أحرقني</strong> <strong>الله</strong> <strong>بالنار</strong> <strong>]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>كان</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق</strong><strong> .. ..</strong><strong>إلا</strong> <strong>كافراً،</strong>
<strong>....</strong>
<strong>ودخل</strong> <strong>عليه</strong><strong> ( </strong><strong>هرثمة</strong><strong> )</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>هرثمة،</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين.... </strong><strong>[</strong> <strong>قطعني</strong> <strong>الله</strong> <strong>إربا</strong> <strong>إربا</strong><strong> ]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق....</strong> <strong>إلا</strong> <strong>كافراً،</strong>
<strong>....</strong>
<strong>ثم دخل </strong> <strong>عليه</strong><strong> ( </strong><strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>داؤود </strong><strong>)</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>في</strong> <strong>قلبي</strong> <strong>من</strong> <strong>قتل</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر،</strong>
<strong>فقال</strong><strong>: </strong><strong>يا</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong><strong> ... [</strong><strong>ضربني</strong> <strong>الله</strong> <strong>بالفالج</strong><strong>]</strong>
<strong>إن</strong> <strong>قتله</strong> <strong>أمير</strong> <strong>المؤمنين</strong> <strong>الواثق</strong><strong> ....</strong><strong>إلا</strong> <strong>كافراً</strong>
<strong>:</strong>
<strong>قال</strong> <strong>المتوكل</strong><strong>: </strong>
<strong>فأما</strong> <strong>بن</strong> <strong>الزيات</strong> <strong>فأنا...</strong> <strong>أحرقته</strong> <strong>بالنار،</strong>
<strong>وأما</strong> <strong>هرثمة</strong> <strong>فإنه</strong> <strong>هرب</strong> <strong>وتبدى</strong> <strong>واجتاز</strong> <strong>بقبيلة</strong> <strong>خزاعة</strong>
<strong>فعرفه</strong> <strong>رجل</strong> <strong>في</strong> <strong>الحي</strong> <strong>فقال</strong><strong>: </strong>
<strong>يا</strong> <strong>معشر</strong> <strong>خزاعة</strong> <strong>هذا</strong> <strong>الذي</strong> <strong>قتل</strong> <strong>ابن</strong> <strong>عمكم</strong> <strong>أحمد</strong> <strong>بن</strong> <strong>نصر</strong>
<strong>فقطعوه</strong> <strong>إرباً</strong> <strong>إربا،</strong>
<strong>وأما</strong> <strong>ابن</strong> <strong>أبي</strong> <strong>داؤود</strong> <strong>فقد</strong> <strong>سجنه</strong> <strong>الله</strong> <strong>في</strong> <strong>جلده</strong><strong> ( </strong><strong>أصيب</strong> <strong>بالفالج</strong><strong> ).</strong>
<strong>وذلك</strong> <strong>جزاء</strong> <strong>عادل</strong> <strong>للمداهنين</strong> <strong>دعوه</strong> <strong>على</strong> <strong>أنفسهم</strong><strong> .. </strong><strong>فكان</strong>
حديث الروح